Η τοξίνη της αλλαντίασης είναι μια πρωτείνη, που παράγεται από το αναερόβιο βακτηρίδιο clostridium botulinum. Περί τα τέλη του 19ου αιώνα βρέθηκε ότι είναι το αίτιο της αλλαντίασης, ουσιαστικά μιας μορφής τροφικής δηλητηρίασης. Η τοξίνη της αλλαντίασης (εμπορική ονομασία της τύπου Α τοξίνης Botox ή Dysport) είναι ένα πολύτιμο φάρμακο που, δυστυχώς, για τους περισσότερους, είναι ευρύτερα γνωστό για τις κοσμητικές του ιδιότητες (αντιμετώπιση ρυτίδων).
Νευρολογικοί ασθενείς που μπορούν να ωφεληθούν από την χορήγηση αλλαντικής τοξίνης παρουσιάζουν:
- Εστιακές Δυστονίες όπως:
Βλεφαρόσπασμος (ακούσιες συσπάσεις των βλεφάρων).
Ημίσπασμος του προσώπου (ακούσιες συσπάσεις των μυών του προσώπου).
Σπαστικό Ραιβόκρανο (ακούσιες συσπάσεις των μυών του τραχήλου ή / και της Αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης).
- Σπαστικότητα σε διάφορες μυικές ομάδες του σώματος μετά από Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή εγκεφαλική παράλυση.
- Χρόνια ημικρανία ενήλικες με κεφαλαλγίες >= 15 ημέρες / μήνα από τις οποίες τουλάχιστον 8 ημέρες με ημικρανία και χωρίς ιδιαίτερη βελτίωση με την per-os φαρμακευτική αγωγή.
Πώς χορηγείται
Αφού προηγηθεί αναλυτική μελέτη των εμπλεκόμενων μυών ακολουθεί η έγχυση της αλλαντικής τοξίνης σχεδόν ανώδυνα με μια ειδική βελόνη υπό Ηλεκτρομυογραφική καθοδήγηση τοπικά εντός του μυός ή των μυών που θεωρούνται υπεύθυνοι για τα συμπτώματα. Η έγχυση του φαρμάκου πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο ιατρό που γνωρίζει την ανατομία της περιοχής (σε ασθενείς με ημικρανία δεν χρησιμοποιείται ηλεκτρομυογραφική καθοδήγηση διότι δεν χρειάζεται).
Το αποτέλεσμα της χαλάρωσης των μυών, όπου έγινε η έγχυση, γίνεται εμφανές μετά από λίγες ημέρες , διαρκεί 3–4 μήνες και σε ορισμένες περιπτώσεις, έως και 6 μήνες. Ως εκ τούτου η έγχυση χρειάζεται να επαναλαμβάνεται ανά χρονικά διαστήματα (συνήθως τρείς συνεδρίες ετησίως αρκούν). Πρέπει να τονίσουμε ότι εάν η χρήση της αλλαντικής τοξίνης γίνει στα αρχικά στάδια της εμφάνισης των συμπτωμάτων το αποτέλεσμα είναι καλύτερο.
Η χρήση της αλλαντικής τοξίνης σε χρονικά διαστήματα νωρίτερα του 3-μήνου οδηγεί στην ανάπτυξη αντισωμάτων έναντι του φαρμάκου με συνέπεια αυτό να καθίσταται ανενεργό. Επίσης η ενδοφλέβια χορήγηση απογορεύεται.
Πως δρα
Μετά τη χορήγηση το φάρμακο μεταφέρεται στην νευρομυική σχισμή και αποκλείει την περιφερική απελευθέρωση της ακετυλοχολίνης (βασικός διαμεσολαβητής για την επικοινωνία νεύρου-μυός). Το παραπάνω έχει ως αποτέλεσμα την τοπική <χαλάρωση> των μυών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η χορήγηση της αλλαντικής τοξίνης σε ασθενείς με αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο έχει θετικό αντίκτυπο στη φυσικοθεραπεία και κατ’ επέκταση στη συνολική βελτίωση της ποιότητας ζωής, καθώς αυξάνει τη λειτουργικότητά τους και μειώνει τον πόνο που προκαλεί η σπαστικότητα. Πρέπει, βεβαίως, να τονιστεί ότι η χρήση της τοξίνης σε ασθενείς με σπαστικότητα προσφέρει τα μέγιστα αποτελέσματα όταν γίνεται σε συνδυασμό με θεραπεία αποκατάστασης. Όταν η σπαστικότητα έχει για χρόνια εγκατασταθεί και έχουν αναπτυχθεί συγκάμψεις (μόνιμες βλάβες στη λειτουργικότητα των μυών) τότε η τοξίνη μόνο ανακούφιση από τον πόνο μπορεί να προσφέρει καθώς η συμβολή της πια στη βελτίωση της λειτουργικότητας είναι μικρή.
Επίσης, σε ασθενείς με Δυστονίες, τα αποτελέσματα είναι θεαματικά, διότι γίνεται εντοπισμένη τοπική θεραπεία στους εμπλεκόμενους μύες. Απαιτούνται σχεδόν 3-4 συνεδρίες ετησίως χωρίς να υπάρχει ανάγκη καθημερινής λήψης άλλης φαρμακευτικής αγωγής.
Τα πλεονεκτήματα
- Απλός τρόπος χορήγησης, χωρίς ιδιαίτερη προετοιμασία.
- Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ελάχιστες, παροδικές και δεν επανεμφανίζονται, με την κατάλληλη ρύθμιση της δόσης (σε περίπτωση μεγαλύτερης δόσης παρατηρείται υπερβολική παράλυση του εμπλεκόμενου μυός).
- Με τη χρήση της αλλαντικής τοξίνης μπορούμε να μειώσουμε ή να διακόψουμε, τις από του στόματος χορηγούμενες φαρμακευτικές ουσίες, μειώνοντας έτσι τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες τους, όπως γενικευμένη κόπωση και γαστρεντερικές διαταραχές.
- Αντίθετα με τα από του στόματος χορηγούμενα μυοχαλαρωτικά φάρμακα, η αλλαντική τοξίνη χορηγείται μόνο τοπικά με ενδομυϊκή έγχυση, χαλαρώνοντας μόνο τους εν συσπάση μύες χωρίς να επιβαρύνει τους υπόλοιπους και χωρίς να προκαλεί συστηματικές ανεπιθύμητες ενέργειες.
- Η αλλαντική τοξίνη προκαλεί, αποδεδειγμένως, ελάττωση της σπαστικότητας βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής και προσφέροντας σημαντική βοήθεια στο πρόγραμμα αποκατάστασης με φυσικοθεραπεία.
Κλείνοντας, αξίζει να σημειώσουμε ότι, παρότι είναι μια πολύ ισχυρή τοξίνη, οι δόσεις που χρησιμοποιούνται είναι τόσο μικρές που δεν έχουν επιβλαβές αποτέλεσμα. Έχει χρησιμοποιηθεί από εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως με σημαντικά οφέλη, χωρίς ιδιαίτερες ανεπιθύμητες ενέργειες, δίνοντας λύση σε προβλήματα που μέχρι τώρα ήταν μη αντιμετωπίσιμα. Με τη χρήση της βελτιώνεται σημαντικά η ποιότητα ζωής ασθενών που υποφέρουν από δυστονίες ή από σπαστικότητα. Βεβαίως, πρέπει να χρησιμοποιείται από ειδικούς ιατρούς που γνωρίζουν την ανατομία της περιοχής όπου γίνεται η έγχυση, καθώς και τον τρόπο έγχυσης.